Erdek Zeytinliada(Kera Panagia) Arkeoparkı

Erdek Zeytinliada Arkeopark

       Kendimi bildiğimden beri tarihe ve arkeolojiye ilgi duyarım.Bu ilgim seyahat aşkıyla da birleşince Türkiye'nin değişik bölgelerinde ki birçok ören yerini gezme fırsatını elde ettim. Bu merakımı bilen bir gezgin arkadaş 3 gün önceden bugün için bana Erdek Zeytinliadaya gezi teklifinde bulundu. Zeytinliada içerisinde arkeolojik bir kazı yapıldığını zaten biliyordum.Son dönemlerde de basından takip ettiğim kadarı ile bir arkeopark projesi hayata geçirilmişti. E bu teklifi duyunca balıklama atladım tabi ki.

       Zeytinliada da kazı çalışmalarını yürüten Erzurum Atatürk Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Doktor Nurettin Öztürk ile ortak bir arkadaşa sahip olan gezgin dostum Fuat ,arkeolojiye olan ilgimi bildiğinden sağ olsun planladığı bu geziye beni de davet etti.

       29 Ağustos Perşembe günü saat 10 gibi Bandırmada buluştuktan sonra 20 km uzaklıktaki Erdek'e doğru yola koyulduk.Kahvaltımızı Erdek'in deniz kenarındaki meşhur çay bahçelerinden birinde yaptık.Kahvaltı sırasında ikimizinde aklında aynı sorular uçuşuyordu.Öncelikle adaya nasıl gideceğimiz üzerinde kafa patlattık adı üstünde zeytinliada sonuçta aşmamız gereken bir deniz var aramızda.Ardından kazı başkanı Nurettin Hoca bizi nasıl karşılayacak? E koskoca kazı başkanı, onlarca insanın görev aldığı büyük bir projenin başında kendisi.Bize yeterince vakit ayıracak mı ?İşte tüm bu sorular kafamızda uçuşurken koyulduk yola:)
     

Zeytinliadaya gitmek için tekne ararken rengarenk bir cafe çıktı karşımıza.

       Bu arada arkadaşlar araştırdık ,sorduk soruşturduk ve Zeytinliadaya gitmenin 3 tane yolunu bulduk.1.si Arkeopark projesi kapsamında Güney Marmara Kalkınma Ajansı katkılarıyla alınan 2 adet katamaran tipi tekne ile adaya geçebilirsiniz.Lakin arkeopark daha açılmadığı için bunlar henüz tam olarak faaliyete geçmemişler vede miktarını bilmesem de ücretli olacaklarmış.

     2.seçeneğiniz ise hemen sahilde çay bahçelerinin önünde bekleyen özel gezi tekneleri gidiş dönüş kiralayarak Zeytinliadaya ulaşabilirsiniz.Biz bu seçeneği kullandık.Gidiş dönüş 20 tl verdik.Sizde gitmek isterseniz Ertan abi var teknesinin ismi de Ertan.Sizi adaya bırakıyor telefonunu veriyor ve geziniz bitince sizi almaya geliyor.

       Diğer ve son seçeneğiniz ise en ucuz olanı yüzerek adaya ulaşabilirsiniz.Mendireğin sonu ile ada arası sadece 5 metre:)Bu seçenek yaz ayları için geçerli tabi:)Tamamiyle ücretsiz:):):)

Tekneye bindiğimiz yerin hemen yanında düşüncesiz bir balıkçı arkadaşımız ağdan çıkardığı ölü köpek balıklarını ve vatozları atıvermiş denize.Deniz ekosistemine ve çevreye verdiği bu zarardan dolayı ağzımız açık kalıyor ve gıyabında kendisini kınıyoruz..:(

Neyse 5 dakikalık bir yolculuktan sonra adaya varıveriyoruz. Gerçi bu sene Gökçeada Bozcaada derken bünyem 3. adayı kaldıracak mı bilemiyorum:)

    Zeytinli ada hakkında birkaç bilgi paylaşalım yazımıza başlamadan evvel.Adanın tarihi M.Ö 300 lü yıllara kadar uzanıyor.Önceleri paganlar tarafından açık hava tapınağı olarak kullanılan ada Romanın Hristiyanlığı benimsemesiyle beraber hızlı bir geçiş dönemine sahne olarak bu dinin önemli  bir merkezi haline geliyor.Osmanlı döneminde aynı zamanda karantina adası olarak ta kullanılmış.M.S 1. yüzyılda yaşanan ve Kyzikosu ve içindeki dünyanın 8. harikası Hadrianus Tapınağını da yıkan deprem neticesinde adanın bir kısmı sulara gömülmüş.Günümüz Türkiye'sinde ise  yıllarca spor tesisi olarak kullanılmış ve en son restorana çevrilmeden kültürel önemi fark edilip sit alanı ilan edildikten sonra kazılara başlanmış.

     Adanın büyüklüğü yaklaşık 8 dönüm bu kadar küçük bir alanda bu kadar yoğun bir yerleşim çok sık rastlanılan bir durum değil.Adada küçüklü büyüklü 4 kilise bir manastır yerleşim alanları 2 ayazma depolar v.s yer alıyor.

Bu resimde de Zeytinliadadan Erdek manzarası.Ağaçlık alan çay bahçeleri hemen önünden de tekneye bindik.

Tekneden iner inmez kazı başkanı Nurettin Hoca bizi karşıladı.İşte o anlar bendeki heyacan tavan yapmaya başladı bile.

Kazı yapılan alanın hemen hemen tamamının üstü Güney Marmara Kalkınma Ajansından gelen para ile ahşap çatı ile kaplanmış.Ayrıca Nurettin Hocanın büyük emekleri sayesinde ahşaptan yürüyüş yolları da yapılmış.Bu sayede kazı alanını rahatlıkla gezebiliyorsunuz.

Ahşap yürüyüş yolları

Özel payandalar ve kolonlar sayesinde çatı kültürel tabakaya zarar vermeden ayakta duruyor.Resimde büyük kilisenin kapısı gözüküyor.

Vaftiz havuzunun restorasyonu halen devam ediyor.

Kilisenin vaftiz havuzu.Hocamızın dediğine göre dünyada bulunan en büyük yekpare vaftiz havuzuymuş.Erken Hristiyanlık döneminde çocuklar doğduktan hemen sonra değil 15-16 yaşına yani ergenliğe adım attıklarında vaftiz ediliyormuş.Ama vaftiz edilmeden önce ölenlerin olması ve birde malum vaftiz edilmeden ölenlerin cennete gitmesinde sıkıntı duyulduğu için önceye almışlar.Zaten havuza bakınca pek bebek işi gibi durmuyor.:)Ha birde bu havuzu görünce hemen Tiflisin en büyük kilisesinde şahit olduğum vaftiz töreni aklıma geldi:)

Hemen vaftiz havuzunun yanı başında bulunan bu çukurda da tarih boyunca burada görev yapmış din adamlarının bedenleri gömülmüş.Yani bir çeşit mezarlık hocanın anlattığına göre onlarca iskelet çıkarmışlar...

Biz arkeoparkı gezdiğimiz sırada halen restorasyon çalışmaları devam ediyordu.Kazı başkanından işçisine herkes harıl harıl çalışıp arkeoparkı bir an önce açılışa hazır hale getirmeye çalışıyorlardı.Bu karede de daha önceden kazı alanından toplanmış keramik parçalarının toz halini görüyorsunuz.Bu parçalar eski usullerle yeniden tuğla haline getirilecek ve restorasyon çalışmalarında kullanılacak.Süper:)

Bu karede de sütunun hemen yanında masa gibi bir şey gözüküyor ya gerçi masa zaten:) Hristiyanlık inancında şarap ekmek ayininde(Efkaristiya) kullanılan masa kendisi.Malum Hristiyanlıkta ekmek şarap ayini çok önemli keza ekmek Hz. İsa'nın bedenini şarap ise kanını temsil ediyor.

Bu adayı özel kılan en önemli unsur ayazması yani kutsal suyu.Adada iki adet ayazma var birisi 28 derece ve göz hastalıklarına iyi geldiği söyleniyor.Evliya çelebide bir zamanlar burayı ziyaret eden gezginlerden.

Eğer yanımızda kap gibi suyu alabileceğimiz bir şey olsaydı suyunda tadına bakacaktık ama yoktu maalesef.

Zeytinliadada sadece kutsal mekanlar yok elbette.Onca insan yaşar da  adanın içinde işlikler,fırınlar,çamaşırhaneler v.b yerler olmaz mı ?Hocamız ve ekibi sabırla senelerdir tabiri caizse iğne ucuyla kaza kaza hemen hemen hepsini gün yüzüne çıkarmışlar.

Bu resimde çamaşırhanede gözüküyor ,gerçi biz göremiyoruz ama bakan gözler görüyor.Hemen eski zamanlarda çamaşır nasıl yıkanırmış bahsedelim.2 adet havuz varmış birisi ayıptır söylemesi idrar havuzu çişi gelen herkes oraya yapar birikirmiş. E idrar  asitli tabi asitte çamaşırdaki lekeleri çıkarırmış.Diğer havuzda da durulanırmış. Allah'tan çamaşır makinesi icat edildikten sonra gözlerimi dünyaya açmışım.:)

E hocamız buldu bizim gibi arkeoloji sevdalısı ziyaretçileri anlattı durdu.O anlattı biz dinledik biz dinledik o anlattı.Üşenmedi daha iyi anlatabilmek için toprağa erken dönem Hristiyanlık dönemi kilise planlarını bile çizdi:)

Hocanın bir resim önce toprağa çizerek anlatmaya çalıştığı Zeytinliada da buldukları en son kilise.

Erdek Zeytinliadanın bir köşesinde ise pagan döneminden kalma birde tapınak bulunuyor.

Buda roma hamamı. Küçücük adada o kadar yoğun bir yerleşim var ki başınızı nereye çevirseniz başka bir yapıya denk geliyorsunuz.Bu hamamın yarısı da yaşanan büyük deprem neticesinde suların altına gömülmüş.

    Eveet her güzel şeyin olduğu gibi bu unutulmaz gezimizin de yavaş yavaş sonuna yaklaşmaya başladık.Daha önce belirttiğim gibi ada oldukça küçük ve gönlümüz aksini istese de hemen bitiveriyor.Birde hocamızın daha fazla zamanını almamak için ayrılmak üzere vedalaşıyoruz ama hocamız bizi bırakmıyor çaya davet ediyor. e bu teklifi duyunca bizde fazla nazlanmıyoruz tabi ki.